Z przepisów przygotowanych przez Ministerstwo Rozwoju i Technologii wynika, że rząd chce zwiększyć dostępność mieszkań komunalnych w Polsce nie tylko przez rozwój budownictwa tańszych mieszkań, ale również poprzez wprowadzenie ograniczeń w ich dziedziczeniu. Co dokładnie proponuje rząd?

Mieszkania komunalne

Komunalne zasoby mieszkaniowe to lokale należące do gminy, które przeznaczone są dla osób o niskich dochodach, nieposiadających własnego mieszkania. Chociaż ogólne zasady najmu są regulowane przez ustawę o ochronie praw lokatorów, szczegóły dotyczące warunków najmu ustalane są przez uchwały poszczególnych gmin. To one określają między innymi kryteria dochodowe, które uprawniają do ubiegania się o mieszkanie komunalne, zasady przyznawania zniżek na czynsz oraz kryteria wyboru osób, które mają pierwszeństwo w otrzymaniu lokalu. Obecnie umowy najmu mieszkań komunalnych zawierane są na czas nieokreślony. Gmina ma prawo wypowiedzieć taką umowę wyłącznie gdy powierzchnia lokalu przypadająca na jedną osobę przekracza 50 mkw., lub jeśli na każdą kolejną osobę powierzchnia przekracza 25 mkw. W takim przypadku konieczne jest jednak zaoferowanie lokalu zamiennego i pokrycie kosztów przeprowadzki.

Propozycje zmian

Zgodnie z obecnie obowiązującym art. 691 Kodeksu cywilnego, w przypadku śmierci najemcy w stosunek najmu automatycznie wstępują jego bliscy, którzy stale zamieszkiwali z nim w lokalu. Dotyczy to współmałżonka, dzieci, osób, wobec których najemca miał obowiązek alimentacyjny i osoby pozostającej we wspólnym pożyciu. Prawo to przysługuje niezależnie od dochodów spadkobiercy czy posiadania przez niego innych nieruchomości.

Właśnie ten mechanizm rząd zamierza zmienić, ponieważ uznaje się go za niesprawiedliwy. Wiceminister rozwoju i technologii Tomasz Lewandowski podkreślił, że niedopuszczalna jest sytuacja, w której zamożna osoba, zarabiająca na przykład 100 tysięcy złotych miesięcznie, dziedziczy mieszkanie komunalne „automatycznie” tylko dlatego, że mieszkała z rodzicami. Nowe przepisy mają zatem wyłączyć stosowanie art. 691 Kodeksu cywilnego w przypadku mieszkań komunalnych. Zgodnie z zapowiedziami, gminy otrzymają narzędzia do weryfikacji dochodów i posiadanego majątku kandydatów do przejęcia lokalu komunalnego. W Sejmie proceduje się także równolegle projekt ustawy autorstwa członków Lewicy, który zakłada wprowadzenie tzw. umowy dożywocia między seniorem a gminą. W jej ramach seniorzy mogliby sprzedać swoje mieszkanie gminie, jednocześnie zawierając umowę najmu na czas nieoznaczony. Po śmierci seniora mieszkanie trafiłoby  do zasobu komunalnego gminy, a jego bliscy nie mieliby prawa dziedziczenia najmu.

Czy mieszkania będą trafiać do tych, którzy rzeczywiście ich potrzebują?

Taki właśnie jest plan rządu. Głównym celem tych inicjatyw jest zapewnienie, że mieszkania komunalne trafiają do osób, które faktycznie ich potrzebują, a gminy odzyskują kontrolę nad swoim majątkiem. Ma to również zmniejszyć liczbę osób oczekujących na lokal, która jest sporo głównie ze względu na system dziedziczenia. MRiT planuje także zmiany w systemie weryfikacji dochodów lokatorów. Obecnie gmina ma prawo cyklicznie sprawdzać sytuację materialną najemców, a w przypadku przekroczenia kryteriów dochodowych, może jedynie podnieść czynsz.